تحریر/ مجاہد بوزدار
2008 ۾ پاڪستان جي سياست ۾ هڪ نئون موڙ آيو جڏهن پيپلز پارٽي (پي پي) جنرل پرويز مشرف جي دورِ حڪومت ۾ بينظير ڀٽو جي شهادت کان پوء اقتدار حاصل ڪيو. ان وقت پيپلز پارٽي سنڌ ۾ پنهنجي واضع اڪثريت سان حڪومت ٺاهي ۽ 1993 کان پوءِ پهريون ڀيرو قومي سطح تي اقتدار ۾ آئي. ابتدائي طور تي پي پي مسلم ليگ (ن) سان اتحاد قائم ڪيو، پر هي اتحاد وڌيڪ عرصو نه چلي سگھي ۽ پي پي جي قيادت ايم ڪيو ايم ۽ مسلم ليگ (ق) سان گڏجي هڪ حڪومت ٺاهي جنهن وفاق ۾ آصف زرداري جي قيادت ۾ راجا پرويز اشرف جي حڪومتي مدت مڪمل ڪئي. سنڌ ۾ پيپلز پارٽي جي حڪومت جي استحڪام جي بنيادي سبب ان جي عوامي حمايت ۽ سياسي حڪمت عملي آهي. 2018 ۾ پي ٽي آءِ جي مرڪزي سطح تي حڪومت بڻجڻ باوجود سنڌ ۾ پيپلز پارٽي جي حکمراني بدستور برقرار رهي جنهن هڪ مستحڪم ۽ مضبوط حڪومت قائم رکيو. 2008 کان 2024 تائين پيپلز پارٽي سنڌ ۾ ڪنهن نه ڪنهن صورت ۾ اقتدار ۾ رهي پنهنجي حکومتي پوزيشن کي وڌيڪ مستحڪم ڪيو آهي. سنڌ ۾ پيپلز پارٽي جو اقتدار هڪ منفرد نوعيت جي سياسي حقيقت بڻجي چڪو آهي جتي سنڌ جي عوام جي حمايت ۽ پارٽي جي اندروني تعلقات هن حکومتي استحڪام کي برقرار رکيو آهي. پيپلز پارٽي جي حڪومتن ۾ سيدن کي هڪ خاص اهميت ڏني وئي آهي. بينظير ڀٽو کان پوء آصف زرداري جي قيادت ۾ هي عمل وڌيڪ مضبوط ٿيو جنهن جو نتيجو اهو ٿيو ته مراد علي شاهه، جيڪي پيپلز پارٽي جا ٽئين سيد وزيراعليٰ آهن، انهن جي حڪومت ۾ سيدن جو اقتدار وڌيڪ مستحڪم ٿيو. سيدن جي حکمراني سنڌ جي سياست ۾ هڪ اهم علامت بڻجي چڪي آهي ۽ اها خاص طور تي پيپلز پارٽي جي حڪمت عملي جو حصو آهي جنهن پارٽي سنڌ ۾ پنهنجي حاميئن کي ئي عهدن تي فائز ڪيو آهي. مراد علي شاهه جو اقتدار پيپلز پارٽي لاءِ هڪ سنگ ميل جي حيثيت رکندي آهي ۽ هي نه صرف پارٽي جي سياسي حڪمت عملي جو نتيجو آهي پر آصف زرداري جي ذاتي پسند به ان ۾ شامل آهي. سنڌ ۾ پيپلز پارٽي جي حڪومت هن وقت هڪ مضبوط سسٽم جي تحت هلڻ پئي آهي جنهن جي تفصيل ايم ڪيو ايم جي اپوزيشن ليڊر علي خورشيدي پنهنجي بيانن ۾ پيش ڪئي. جنوري 2024 ۾ سنڌ اسمبلي جي اجلاس ۾ غير معمولي طور تي ڪورم جي کمی سبب اجلاس ملتوي ڪيو ويو جنهن تي ايم ڪيو ايم نے اعتراض ڪيو ۽ ان کي حڪومت جي اندروني مسئلن جو مظهر قرار ڏنو. سنڌ اسمبلي جي ڪارروائي جي رپورٽنگ ڪندڙ سينئر صحافين جو چوڻ آهي ته اپوزيشن ليڊر جي خطاب جي اجازت نہ ڏيڻ ۽ اجلاس جي ملتوي ٿيڻ جو معاملو سنڌ حڪومت جي اندروني سياسي ماحول کي ظاهر ڪري ٿو. سنڌ حڪومت ۾ وزير اطلاعت شرجيل انعام ميمڻ هڪ اهم ڪردار ادا ڪري رهيا آهن جيڪي نه صرف پنهنجي بيانن ذريعي حڪومت جي نمائندگي ڪن ٿا پر سنڌ جي مختلف شهرن ۾ ٽرانسپورٽ ۽ ٻين ترقياتي منصوبن جي مڪمل ٿيڻ ۾ به سرگرم آهن. انهن ڪراچي ۾ ڊبل ڊيڪر بسون هلائڻ جو اعلان ڪيو جنهن مان ظاهر ٿئي ٿو ته سنڌ حڪومت عوامي فلاح جي منصوبن ۾ سيڙپڪاري ڪئي آهي. شرجيل ميمڻ سان گڏ، بئرسٽر مرتضيٰ وهاب، جيڪي سنڌ حڪومت جي ترجمان به آهن، پڻ سنڌ حڪومت جي بيانيه کي موثر انداز ۾ عوام تائين پهچايو آهي. پيپلز پارٽي جي سنڌ ۾ حکمراني جو هڪ ٻيو پہلو ان جي وفاقي سياست ۾ اهم ڪردار آهي. سنڌ حڪومت هميشه پنهنجي اتحاديوں کي شامل ڪرڻ ۽ وفاقي سطح تي پنهنجي پوزيشن مستحڪم ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي آهي. هن حڪمت عملي سنڌ ۾ پارٽي جي مقبوليت کي وڌيڪ وڌايو آهي پر ان سان گڏ مخالفن پيپلز پارٽي جي هن انداز کي تنقيد جو نشانو بڻايو آهي. ايم ڪيو ايم، پي ٽي آءِ ۽ ٻين مخالف جماعتن پيپلز پارٽي تي الزام لڳايو آهي ته اها پنهنجن حاميوں کي اهم سرڪاري عهدن تي فائز ڪري ٿي ۽ انهن مطابق هي قدم هڪ جانبدار ۽ مخصوص پاليسي جو حصو آهي. پيپلز پارٽي هميشه پنهنجي حاميوں کي سرڪاري نوڪرين ڏيڻ جي پاليسي اختيار ڪئي آهي، چاھي اهي تعليمي ادارا هجن، بلدياتي ادارا هجن يا وفاقي محڪمے. پيپلز پارٽي پنهنجي ڪارڪنن کي نہ صرف سرڪاري عهدن تي فائز ڪيو آهي پر انهن کي هر ممڪن سهولت پڻ فراهم ڪئي آهي. هي حڪمت عملي نه صرف پارٽي جي مقبوليت وڌائي ٿي پر ان جي حاميوں لاءِ روزگار جا موقعا پڻ مهيا ڪري ٿي. تنهن هوندي مخالفن جو چوڻ آهي ته هي پاليسي مخصوص مفادن جي تکميل لاءِ استعمال ڪئي وڃي ٿي جنهن جي نتيجي ۾ ٻين جماعتن جي ڪارڪنن کي نظر انداز ڪيو وڃي ٿو. سنڌ ۾ پيپلز پارٽي جي حکمراني هڪ طويل سياسي سفر تي مبني آهي جنهن جي بنياد پارٽي جي اندروني اتحاد ۽ عوامي حمايت تي آهي. پيپلز پارٽي سنڌ ۾ پنهنجي اتحاديوں جي ذريعي مضبوط حکومتي ڍانچي جي تشڪيل ڪئي آهي ۽ پارٽي جي طرفان کنيل ترقياتي قدمن نے ان جي مقبوليت کي وڌيڪ مستحڪم ڪيو آهي. پر سنڌ جي قوم پرست گروهن ۽ مخالف جماعتن پيپلز پارٽي جي هن اندازِ حکمراني تي تنقيد ڪئي آهي ۽ انهن کي وڌيڪ شفافيت ۽ احتساب جي ضرورت جو قائل ڪيو آهي. آخرڪار، سنڌ ۾ پيپلز پارٽي جي حکمراني هڪ اهڙي حقيقت آهي جيڪا نه صرف سياسي پر سماجي ۽ اقتصادي سطح تي به اثرات مرتب ڪري ٿي ۽ ايندڙ انتخابات ۾ اهو فيصلو ڪيو ويندو ته ڇا پيپلز پارٽي پنهنجي حکومتي پوزيشن کي برقرار رکڻ ۾ ڪامياب ٿي سگهي ٿي يا سنڌ ۾ ڪنهن نئين سياسي قوت جو ابھار ٿيندو.